2 BATX. 24.
TESTUA. EUSKAL HERRIKO AUTONOMIA ESTATUTUA (1979-12-18)
Juan
Carlos I.a Espainiako erregeak honako hau ikusi eta ulertzen duten
guztiei honako hau jakinarazten die: Gorte
Nagusiek organiko izaerarekin onartu dutela honako lege hau eta nik berretsi egiten dudala:
1.
art. Euskal Herria, bere naziotasunaren
adierazpen gisa eta bere autogobernua lortzeko, Autonomia Erkidego gisa eratu da espainiar estatuaren barruan, Euskadi edo Euskal Herria izenarekin, eta Konstituzioarekin eta bere oinarrizko
erakunde araua den Estatutu honekin bat etorriz.
2.
art. 1. Arabak, Gipuzkoak eta Bizkaiak, eta baita Nafarroak
ere, Euskal Autonomia Erkidegoko kide izateko eskubidea dute.
2.
Euskal Autonomia Erkidegoa Araba, Gipuzkoa eta Bizkaia probintzien gaur
egungo mugekin bat datozen Lurralde Historikoek osatuko dute eta
baita Nafarroak ere, bertan sartzea erabakitzen
badu (…).
3.
art. Euskal Autonomia Erkidegoko Lurralde
Historiko bakoitzak bere antolamenduari eta autogobernurako erakunde
pribatiboei eutsi diezaiekete edo, bere kasuan, berrezarri eta
eguneratu ditzakete.
6.
art. 1. Euskara
Euskal Herriaren hizkuntza propioa da eta, gaztelania bezala, hizkuntza
ofiziala izango da Euskadin. Gainera, Euskadiko
biztanle guztiek dute bi hizkuntzak ezagutzeko eta erabiltzeko
eskubidea.
17.
art. 1. (…) Euskal Autonomia Erkidegoko erakundeei dagokie (…) lurralde
autonomoaren barruan pertsonak eta ondasunak babesteko eta ordena publikorako Polizia autonomoaren erregimena antolatzea.
Estatuko Segurtasun Indar eta Gorputzak arduratuko dira Autonomia
Erkidegoaz kanpoko eta gaindiko polizia zerbitzuez.
XEDAPEN
GEHIGARRIA. Estatutu honetan xedatutako autonomía erregimena onartzeak ez du
esan nahi Euskal Herriak uko egiten dienik historiaren
kariaz legozkiokeen eskubideei, antolamendu juridikoak xedatutakoaren arabera
eguneratu ahal izango direnei.
Adolfo Suarez Gonzalez gobernuburua.
TESTU IRUZKINA
Aldez aurreko urratsak
Zenbatu
testuko lerroak eta idatzi orrialdearen ertzetan.
Irakurri
arretaz testua bi alditan: lehenbizi, irakurri testua osorik eta azkar, eta
azpimarratu informazio ezjakina; bigarren aldian, irakurri astiro, testua
oso-osorik ulertzeko.
Azpimarratu
hitz-gakoak eta lehen mailako eta bigarren mailako ideiak.
1. Kokapena
Testu mota
Jatorriaren
aldetik:
— Lehen
mailako iturria (garai jakin bateko dokumentua).
—
Bigarren mailako iturria: testuak bi motakoak dira, batetik, historiografikoak
(egilea testuan adierazitako gertaeren ondorengoa da, eta ikertzaile edo
dibulgatzaile den aldetik landuko ditu gertaera horiek), eta bestetik,
hemerografikoak (egunkaria edo aldizkaria).
Formaren
aldetik:
—
Zirkunstantziala (adierazpen ez instituzionalak, testuan kontatutako gertaerak
bizi dituen norbaitek egindakoak; lege izaerarik ez duten hitzarmenak; hainbat
motatako idazkiak eta txostenak; hitzaldiak, aldarrikapenak, prentsako
berriak…).
—
Juridikoa (legeak, lege dekretuak, dekretuak, ministro agindua, erabakiak,
itunak, notario idazkiak, kontratuak, erakunde adierazpenak…).
—
Testigantza testua (oroitzapenen eta autobiografien zatiak, egileak berak
bizitako gertaeren kontaketak, gutun eta idatzi pertsonalak, egunkaria, ohar
pribatuak…).
—
Literarioa (urte liburuak, genealogiak, gesta-kantak, kronikak, istorioak,
epopeiak, ipuinak,biografiak, iritzi artikuluak, saiakerak, prentsa iruzkinak,
literatura-lanetako zatiak…).
—
Dokumentala (erroldak, katastroak, grafikoak, prezioen zerrendak, mapak,
planoak, kartelak…).
Edukiaren
aldetik: politikoa, ekonomikoa, soziala, kulturala,
erlijiozkoa…
Egilea. Bakarra, taldea, ezezaguna, jatorria
aginte publikoan eta pertsona pribatuetan duena.
Data eta tokia. Espazio-denboraren
testuingurua.
Hartzailea. Publikoa edo pribatua.
Asmoa. Idazlanaren helburua.
b. Testuaren
analisia: testuaren oinarrizko ideiak nabarmentzea:
2. Azterketa
Lexikoa
Azaldu
hitzak, datuak, erakunde aipamenak, zehar-esanak, oinarrizko kontzeptuak,
pertsonen izen bereziak, leku geografikoak, datak, zuzenbide adierazpenak, hitz
teknikoak, atzerriko hizkuntzetan dauden hitzak, zaharkitutako arkaismoak…
(azterketa literala).
-Hitzak:Euskal Herria,Euskal Herriko Autonomi Erkidegoa,euskera,lurralde
historikoak,naziotasuna,Estatutua.
-Ideia
nagusia eta bigarren mailako ideiak Aipatu egileak edo egileek adierazitako
ideia nagusia –edo nagusiak– . Idatzi ideia horiek behar bezala antolatuta,
garrantziaren arabera ordenan jarrita (ideia nagusi bat –testuaren gakoa
dena–eta ideia hori osatzen duten bigarren mailakoak), eta adierazi aipamen
zehatzak eta horien arteko loturak.
c.
Testuinguruan jartzea: testua bere prozesu historikoan ezartzea:
3. Testuingurua
1-Nor izan zen erregea garai honetan?Eta gobernuburua? Zer gertatzen zaio?
ZERGATIAK
2-Zein da bukatzen den garaia ?Ezaugarri nagusiak.
TESTUAREN GARAIA
3-Zein da hasten den garai berria eta nola izan zen
prozesu hori?
4-Non biltzen dira eta zein da diputatuen joera politiko
nagusia?Zein da UCD partiduaren burua eta
zein bere eginkizunik handiena?
5-Zein da ezartzen duten ideologia politiko hura eta
adierazi bere ezaugarriak. Zeintzuk dira konstituzioaren ezaugarriak?eta esan
zein Da autonomia izateko eskubideari dagokion artikulua.
6-Zein da konstituzioan agertzen diren Euskal Herriari
buruzko aipamenak?Zergatik?Egin sintesia .
7-Zein da Euskal Herriko
lehen Estatutua?
8-Zein erakundeak hartzen du agintea Estatutuaren
prozesua egiteko?Nortzuk izan ziren presidenteak?Zein partidukoak izango
dira?Azaldu prozesuaren ezaugarriak.
9-Nola eztabaidatu zen nazio edo nazionalitatearen
kontzeptua?Zeintzuk dira GERNIKAKO ESTATUTUAREN ezaugarriak?eta esan zein den dagokion
artikulua.
Subiranotasuna
Botere legegilea eta hauteskundeak
Botere betearazlea
Epaitzeko funtzioa
Eskubideak
Askatasunak
10-Nolako izena hartzen du sistema honek?Zein da bere
ikurra eta himnoa?Zeintzuk dira hausteskunde
sistemaren emaitzak?Zein da osatzen den lehenengo gobernua?Eta nor da
lehenengo lehendakaria?
11-Zeintzuk dira aldi berean ematen diren gertaerak?
12-Ardanza eta Ibarretxeren gobernuaren ezaugarri
nagusiak?Nola egin da konpetentzien trasferentziak?
4. Ondorioa
Testuaren interesa, balioa eta esanahia. Egiatasuna: testuaren zehaztasun maila.
d. Testuaren garrantzia: kokatzen den aldi historikoa
ulertzeko, testu horrek duen garrantzia adieraztea:
1-Zein garaiari ematen dio hasiera Estatutu honek?Zein
da Estatutuaren garrantzia?
No hay comentarios:
Publicar un comentario